Τι είναι ο διπλός δεσμός

Βασική προυπόθεση για τον διπλό δεσμό αποτελεί καταρχάς η ύπαρξη μιας στενής σχέσης, η οποία να έχει μεγάλη σημασία για κάποιους ή για όλους τους συμμετέχοντες στην σχέση (π.χ. για το παιδί σε μια οικογενεια, αλλά και σε άλλα πλαίσια, όπως στην ψυχοθεραπεία, την οικονομική εξάρτηση, την αρρώστια κτλ) Ταυτοχρόνως το πλαίσιο αυτό χαρακτηρίζεται από μια ορισμένη ένταση, όπως συμβαίνει όταν υπάρχει αναμονή τιμωρίας. Πρόκειται δηλαδή για ένα μαθησιακό πλαίσιο, που βασίζεται περισσότερο στην προσπάθεια αποφυγής της τιμωρίας απάρά στην επιδίωξη της επιβράβευσης. Σε αυτήν την τεταμένη κατάσταση το άτομο νιώθει εκτεθειμένο σε μια παράδοξη δήλωση ή και σε μια παράδοξη πρόκληση. Παράδοξη γιατι περιέχει δύο αντιφατικά μηνύματα – όπως όταν κάποιος λέει με σφιγμένα χείλη “μα φυσικά και σε αγαπώ αφού το ξέρεις”. Σε όποια πλευρά του μηνυματος και αν αντιδράσει κανείς, περιμένει να υποστεί κάποια τιμωρία. Οι παράδοξες προσκλήσεις αφορούν σε συμπεριφορές που δεν είναι δυνατόν να εκδηλωθούν κατόποιν προτροπής, διότι προκυπτουν μόνο αυθόρμητα. “Θέλω να έρθεις και να μου δείξεις ότι με αγαπάς” ή “Τι να την κάνω τώρα την ανθοδέσμη, αφού την έφερες μόνο και μονο επειδή σου είπα χθες πως δεν μου φέρνεις ποτέ λουλούδια! Πρέπει να μου τα φέρεις με τη θέλησή σου, με δική σου πρωτοβουλία”

Σε αυτού του είδους την επικοινωνία πρέπει να προστεθούν τρία στοιχεία :

- η απαγόρευση να μιλήσει κανείς για αυτήν την κατάσταση (η μεταεπικοινωνία αποτελει ταμπού)

-η απαγόρευση να εγκαταλείψει κάποιος την κατάσταση

- η πανταχού παρουσία αυτής της μορφής επικοινωνίας. που προκαλεί μια καθ έξιν προσδοκία έντος “παράδοξου σύμπαντος”

Κάτω από αυτές τις συνθηκες δημιουργείται σύμφωνα με τον Gregory Bateson ένα πλαίσιο στο οποίο είναι πιθανή η εμφάνιση σχιζοφρενούς επικοινωνίας. Η θεωρία του διπλού δεσμού έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικογενειακής θεραπείας, ακόμη και αν μέχρι σήμερα θεωρείται αμφιλεγόμενη και δεν έχει αποδειχθεί εμπειρικά και δεν είναι δυνατόν να αποδειχθεί.

guilty διαταραχή διπλός δεσμός ενοχές