Το γεγονός ότι τα παιδιά, οπουδήποτε στον κόσμο, από την ηλικία των 7 εως 9 μηνών αναστατώνονται όταν αποχωρίζονται από τα πρόσωπα που κυρίως τα φροντίζουν υποδηλώνει ότι ο δεσμός είναι ένα οικουμενικό χαρακτηριστικό της ανάπτυξης. Ένας από τους πιο σημαντικούς θεωρητικούς του συναισθηματικού δεσμού που αναπτύσσσεται ανάμεσα στην μητέρα και στο παιδί είναι ο βρετανός ψυχίατρος John Bowlby.

Ο Bowlby συνέλεξε παρατηρήσεις παιδιών σε νοσοκομεία, ιδρύματα και ορφανοτροφεία που είτε είχαν χάσει τους γονείς τους είτε τους είχαν αποχωριστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εξέτασε επίσης τις εκθέσεις κλινικών συνεντέυξεων με έφηβους και ενήλικες που είχαν ψυχολογικά προβλήματα ή παραβατική συμπεριφορά. Βρήκε ότι οι διάφορες πηγές περιέγραφαν κοινά στάδια. Όταν τα παιδιά αποχωρίζονται για πρώτη φορά από την μητερα τους γίνονται έξαλλα από τον φόβο τους. Κλαίνε παθαίνουν κρίσεις οργής και προσπαθούν να ξεφύγουν από το περιβάλλον τους. Μετά παιρνούν ένα στάδιο απόγνωσης και καταθλιψης. Αν ο αποχωρισμός συνεχιστεί και δεν δημιουργηθεί μια νεα σταθερή σχέση τα παιδιά αδιαφορούν τελειως για τους άλλους. Ο Bowlby  αποκάλεσε αυτήν την αδιάφορη συμπεριφορά «αποδέσμευση».

Τα αναπτυσσόμενα βρέφη είναι σχετικά αβοήθητα και ευάλλωτα, πρέπει να παραμείνουν κοντά στην μητέρα τους για να επιζήσουν. Αντισταθμίζοντας αυτήν την ανάγκη για ασφάλεια μέσω της γειτνιασης με την μητέρα, το βρέφος θέλει να εξερευνήσει και να παίξει, δραστηριότητες που το απομακρύνουν από την μητέρα.

Ο Bowlby υπέθεσε ότι θα πρέπει να υπάρχει κάποιος μηχανισμός που να παρέχει ισορροπία μεταξύ της ανάγκης του βρέφους για ασφάλεια και της ανάγκης για ποικίλες εμπειρίες μάθησης. Αποκάλεσε αυτό το μηχανισμόι δεσμό και υπέθεσε ότι όταν δημιουργηθεί λειτουργεί σαν θερμοστάτης φούρνου. Σε ένα θερμοστάτη υπάρχει ένας διακόπτης που ανάβει τον φούρνο μόλις η θερμοκρασία κατέβει κάτω από το ελάχιστο προκαθορισμένο όριο. Όταν η θερμοκρασία ανέβει αρκετά, ο διακόπτης κλείνει το φούρνο. Ως αποτέλεσμα η θερμοκρασία διατηρείται μέσα στα επιθυμητά όρια. Ο Bowlby πίστευε ότι ο δεσμός συνήθως αναπτύσσεται μέσω διάφορων φάσεων στην διάρκεια των δύο πρώτων χρόνων της ζωής, δημιουργώντας τελικά μια «δυναμική ισορροπία μεταξύ του ζεύγους μητέρας- παιδιού». Ο δεσμός παρέχει στο παιδί ένα αίσθημα ασφάλειας. Η μητέρα γίνεται η βάση της ασφάλειας από την οποία το βρέφος μπορεί να εξορμά στις εξερευνήσεις του και στην οποία μπορεί να επιστρέφει κάθε τόσο, για να ανανεώσει την επαφή, προτού επιστρέψει στις εξερευνήσεις του.

Η επίτευξη μιας σταθερής, αμοιβαίας συναισθηματικής σχέσης μεταξύ του βρέφους και εκείνου που το φροντίζει, βοηθάει το παιδί να διατηρήσει αισθήματα ασφάλειας στις όλο και πιο συχνές περιόδους αποχωρισμού από το προσωπο αυτό. Σύμφωνα με το Bowlby η σχέση δεσμού γονιού και παιδιού αυτή είναι τόσο σημαντική που λειτουργεί ως ένα εσωτερικευμένο μοντέλο εργασίας που τα παιδιά χρησιμοποιούν για να κατευθύνουν τις συναλλαγές τους με τα πρόσωπα που τα φροντίζουν καθώς και με τους άλλους ανθρώπους.

Bowlby μητέρα παιδί συναισθηματικός δεσμός