Προβληματα στο συγχρονο ζευγαρι

Σε παλιότερους πολιτισμούς τα ζευγάρια διαμορφώνονταν με κάποιους είδους αρχική διαπραγμάτευση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Πολλές φορές η διαδικασία αυτή καθορίζονταν από τρίτους π.χ. τις οικογένειες καταγωγής που κανόνιζαν το προικοσύμφωνο. Αυτή η αρχική διαπραγμάτευση ήταν σημαντική ως προς τον καθορισμο των κανόνων της σχέσης.

  Σήμερα οι σχέσεις των νέων ζευγαριών παρά την νέα τους μορφή χαρακτηρίζονται επίσης από τη διαπραγμάτευση, («δίνω κάτι για κάτι άλλο») η οποία όμως έχει νέα μορφή και είναι εν πολλοίς μια διαδικασία αμοιβαίας μη συνείδητης προσαρμογής ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που επιλέγουν να ζήσουν μαζί την ζωή τους. Η διαπραγμάτευση των ρόλων και των κανόνων μιας σχέσης είναι μια διαδικασία αλληλεπίδρασης συνεχόμενη και διαχρονική. Κανένα ζεύγος δεν αρχίζει από το μηδέν. Κάθε μέλος έχει ήδη αναπτύξει ένα σύστημα πεποιθήσεων και προσδοκιών ως προς το τι σημαίνει  «ζεύγος», επηρρεαζόμενο από τα βιώματα και τις εμπειρίες στην οικογένεια καταγωγής και στην προσωπική του ζωή, καθώς και από την κοινωνία και τον πολιτισμό, στον οποίο ανήκει. Κατά την διάρκεια του κοινού βίου, τα ζευγαρια αναπτύσουν ένα διαφορετικό τρόπο αντίληψης της πραγματικότητας, οι βασικές πεποιθήσεις κάθε μέλους προσαρμόζονται, πλάθονται και αλλάζουν κατά την διάρκιεα του χρόνου, μέσα από τις κοινές εμπειρίες της ζωής.

  Στην σημερινή επόχή τα ζευγάρια προσπαθούν να βρουν νέα, μη παραδοσιακά μοντέλα σχέσεων. Όμως ενώ πολλά νέα ζεύγη πειραματίζονται σε νέες μορφές οργάνωσης και  μοιράσματος των ρόλων, οι πεποιθήσεις που προέρχονται από τις οικογένειες καταγωγής ή αυτές που επικρατούν στο ευρύτερο  κοινωνικό σύστημα σχετικά με τους ρόλους, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του άνδρα και της γυναικας, επηρρεάζουν έντονα τις διαπραγματεύσεις και τις αλληλεπιδράσεις του ζεύγους σε όλη την διαρκεια της ζωής τους.

  Πολλοί θεωρούν το ζεύγος ως το μικρότερο οικογενειακό σύστημα. Οι φάσεις της αλλαγής στην πορεία μιας οικογένειας είναι σημαντικότατες στιγμές στις οποίες αποκαλύπτονται οι δυναμικές των σχέσεων που υπάρχουν στο εσωτερικό της. Σε κάθε φάση αλλαγής τα μέλη της οικογένειας καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις μεταξύ τους καθώς και να αποδόσουν καινουργια νοηματα. Οι πιο σημαντικες αλλαγές σε κάθε οικογένεια είναι όταν αυτή αποκτάει νέα μέλη (ως αποτέλεσμα γάμου, γέννησης, υιοθεσίας) ή όταν χανει ένα μέλος (ως αποτέλεσμα θανατου, αποχωρισμού,διαζυγίου). Αυτές και άλλες αλλαγές μπορούν να σημαδέψουν την ζωή μιας οικογένειας και να αποτελέσουν αιτία κρίσης στην οικογενειακή οργάνωση απαιτώντας να προσαρμοστεί το οικογενειακό συστημα και οι σχέσεις των μελών στις νέες συνθήκες. Κάθε φάση αλλαγής μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κρίσης και για δημιουργική εξέλιξη του οικογενειακού συστηματος ή αντίθετα μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο δύσκολο, εως και αξεπέραστο.

  Όταν δύο άτομα σχηματίζουν ένα ζεύγος βρίσκονται απέναντι στην διεργασία να αποδεχτεί ο καθένας και να ενσωματώσει τις διαφορές του άλλου. Η διαφορετικότητα των μελών του ζεύγους είναι λοιπόν ένα από τα πιο σημαντικά συστατικά του. Ένας από τους πιο σημαντικούς και χρήσιμους μηχανισμούς για την επιτυχή ισορροπία και λειτουργία του ζεύγους είναι η λεγόμενη μετα-επικοινωνία. Η μετα-επικοινωνία είναι η ικανότητα να επικοινωνούμε σχετικά με την επικοινωνία. Δηλαδή η ικανότητα που έχει κανείς έτσι ώστε να σχολιάσει ή να εξηγήσει τι και πως εννοεί κάτι ή γιατί συμπεριφέρεται με τον συγκεκριμένο τρόπο. Συνήθως τα ζεύγη που αδυνατούν να μετα-επικοινωνήσουν δυσκολεύονται να λύσουν πολλά από τα προβλήματα, τις διενέξεις και τις συγκρούσεις που προκύπτουν στην διαρκεια της κοινής τους ζωής.

  Ασφαλώς πολλά έχουν αλλάξει στο συγχρονο ζευγάρι με το περασμα του χρόνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι  στην αρχή του περασμένου αιώνα τα δύο τρίτα των γάμων στις ΗΠΑ τελειωναν με τον θανατο του ενός μελους του ζευγους, ενώ την δεκαετία του 70 μόνο το ένα τρίτο κατέληγαν με τον ίδιο τρόπο. Την δεκαετία του 1980 τα χωρισμένα ζευγαρια ήταν το 50% ένω εκατό χρόνια νωρίτερα ήταν μόλις το 10%. Σύμφωνα με τον οικογενειακό θεραπευτή Pinsof οι αλλαγές αυτές σχετίζονται με την μακρότερη διάρκεια του ανθρώπινου βίου, την ανάπτυξη τεχνικών ελέγχου της γονιμότητας και την αυξανόμενη οικονομικη ανεξαρτησια των γυναικών. Παρόλη την αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών στην εργασία, έρευνες στις ΗΠΑ δείχνουν ότι ακόμα και όταν η γυναικα εργάζεται, το 70% των οικιακών εργασιών στα νοικοκυριά επιβαρύνει την γυναίκα.

 Οι σύγχρονοι θεραπευτές που ασχολούνται με την ψυχοθεραπεια ζευγους οφείλουν να διερευνησουν τον εσωτερικό κόσμο του καθενός και τις προσωπικες εμπειρίες του, την οικογενειακή ιστορία, τους οικογενειακούς μύθους που έχει κάθε οικογένεια, τους ρόλους που σχετιζονται με το φυλο, τις κοσμοθεωρίες που κυριαρχούσαν στις οικογένειες καταγωγής, το ευρύτερο πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο.