Σίγουρα η ευθύνη του δεν είναι να αντιμετωπίσει όλα τα κοινωνικά προβλήματα που στέκονται ως υπόβαθρο της επιθετικής συμπεριφορά των παιδιών.
Αυτό δεν σημαίνει ωστόσο πως δεν παίζει κανένα ρόλο η σχέση που θα διαμορφώσει με τα παιδιά λαμβάνοντας υπόψη ότι αρκετές ώρες της ημέρας τις περνάνε τα παιδιά στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο.
Έρευνες έχουν δείξει πως ο τύπος διαπαιδαγώγησης έχει και αυτός την επίδρασή του στην εκδήλωση της επιθετικότητας, στον τρόπο έκφρασης της και στην έντασή της. Υπάρχουν 4 τύποι σχέσεων του παιδαγωγού με τα παιδιά
Α) Ο αυταρχικός- αποδεκτικός τυπος σχέσεων :
Σε αυτόν ο παιδαγωγός έχει κάποια τάση προς τον αυταρχισμό και μια πιο αυστηρη στάση προς τα παιδιά, παράλληλα, όμως προσπαθεί να είναι δίκαιος, νιώθει ενοχή σε περίπτωση που καταλαβαίνει πως αδίκησε κάποιο παιδί. Έχει μεγάλη ευαισθησία και σύνδεση με τα παιδιά της ομάδας του, δεν τα απορρίπτει εξαιτίας της συμπεριφοράς τους, κάνει προσπάθεια να τα καταλάβει και να τα βοηθήσει, εκφράζει σε γενικές γραμμές αισιοδοξία για το μέλλον.
Β) Αυταρχικός- αποξενωμενος τύπος σχέσεων :
Ο παιδαγωγός δρα αυταρχικά, δεν αναγνωρίζει την αυτοτέλεια και ισότητα των επιθετικών παιδιών στην ομάδα, απαιτώντας από αυτά πλήρη υποταγή, καταπιέζοντας οποιαδήποτε πρωτοβουλία. Αυτός ο παιδαγωγός συχνά δεν βλέπει ή δεν κάνει λόγο για αδυναμίες στην δουλιά του, δεν νιώθει ενοχή και δεν αλλάζει την συμπεριφορά και την γνώμη του ακόμη και αν καταλαβαίνει που έκανε λάθος. Κυριως πρόκειται για ανθρώπους ελάχιστα ευαίσθητους και αρκετά ευερέθιστους, που βρίσκονται αποξενωμένοι με τα παιδιά της ομάδας τους. Με απαισιοδοξία αντιμετωπίζουν το μέλλον των επιθετικών παιδιών.
Γ) Φιλελευθερος αποξενωμενος τύπος σχέσεων.
Ο παιδαγωγός αν και δεν χρησιμοποιεί αυταρχική συμπεριφορά βρίσκεται σε αποξένωση από τα παιδιά της ομάδας του, είτε γιατί αποφεύγει και δεν ενδιαφέρεται να συμβάλλει στο εκπαιδευτικό εργο, είτε γιατί δεν είναι σε θέση.
Δ) Δημοκρατικός τύπος σχέσεων
Ο παιδαγωγός δεν χρησιμοποιεί αυταρχικά μέθοδους διαπαιδαγώγησης, προτιμάει τη συζήτηση, την πειθώ, την συλλογικότητα, την ενίσχυση της παιδικής προσωπικότητας, την επιβράβευση των θετικών πλευρων της παιδικής συμπεριφοράς. Αναγνωρίζει την ισότητα των επιθετικών παιδικών στην ομάδα. Δειχνει ευσυγκινησία, έχει αυτοπεποίθηση (όχι υπέρετρη), αντιμετωπίζει το μέλλον των επιθετικών παιδιών με αισιοδοξία
Οι έρευνες δείχνουν ότι η επιθετικότητα και η αντικοινωνική συμπεριφορά μειώνεται αισθητά στον δημοκρατικό τύπο των σχέσεων παιδαγωγού – παιδιού. Ιδιαίτερα επιζήμιος είναι ο αυταρχικός- αποξενωμένος τυπος επικοινωνίας καθώς δημιουργεί ανησυχία στα παιδιά, αυξανόμενο αίσθημα αχρηστίας, κατωτερότητας και τα οδηγεί στην προσπάθεια να προστατευσουν το «Εγώ» τους μέσα από την επιθετικη αντικοινωνικη συμπεριφορά. Το ίδιο και ο αυταρχικος-αποδεκτικός τύπος, ωστόσο αρκετά λιγότερο σε σχέση με τον αυταρχικό-αποξενωμένο. Ο φιλελευθερος τύπος με την σειρά του μπορεί να αυξήσει την επιθετικότητα και την αντικοινωνική συμπεριφορά καθώς σε αυτόν απουσιάζουν οι κανόνες και τα όρια στην συμπεριφορά του παιδιού, αυξάνοντας την αβεβαιότητα και την ανησυχία για το παιδί.
Τάσος Τραβασάρος